Een historische vergissing?

Welkom op de site van de vereniging Stadspark Natuurlijk! Op déze plek vind je ons blog met regelmatig een nieuw bericht over de ontwikkelingen rondom evenementen op de Drafbaan en de besluitvorming over het Stadspark. Wie wij zijn en waarom we deze vereniging hebben opgericht kun je lezen op de pagina “Wie zijn wij”. Wil je contact met ons, ga dan naar de pagina “Contact en Credits“. Op de pagina Nieuws van Stadspark Natuurlijk! vind je onze meest recente nieuwsbrief. Op de pagina Evenementen en overlast vind je alle noodzakelijke informatie over de evenementen in het Stadspark; je leest er hoe je een melding van overlast kunt doen en ook vind je er de link naar onze evaluatie van de overlast in 2022. En het laatste nieuws over het park en het evenementenbeleid in kranten en nieuwssites vind je op “Nieuws uit de media“.

Een historische vergissing?

De kop is eraf! Met de Helden van Oranje, Kingsland en het Bevrijdingsfestival hebben we in 10 dagen tijd inmiddels 3 geluidsdagen op de Drafbaan gehad. De vraag of het voor de organisatie en de toeschouwers een groot succes was, mogen anderen beantwoorden (al is er op het eerste feest iemand bijna doodgeschopt en was het weer een behoorlijke spelbreker voor het Bevrijdingsfestival dat daardoor een latere eindtijd kreeg) maar dat het voor de omwonenden geen onverdeeld genoegen was, is ons wel duidelijk geworden, getuige de klachten die wij ontvingen. De grootste klacht was, niet verrassend, het langdurige lawaai in combinatie met het late tijdstip. Bonkende herrie, gedreun dat in huis doordringt en je dwingt de televisie of radio aan te doen – en in de loop van de avond steeds harder te zetten – terwijl je eigenlijk naar bed wilt, of in slaap probeert te komen terwijl Jan Smit knetterhard en begeleid door bonkende beats tot 1 uur ’s nachts slaapliedjes voor je zingt, nee, dat is voor degenen die de pech hadden de volgende ochtend weer vroeg op te moeten, geen lolletje geweest. Daarnaast waren ook vernielingen, afval en afterparty’s een ergernis voor de buurten waar de stoet toeschouwers doorheen trok. En Kraantje Pappie schreeuwde op Bevrijdingsdag de broedende vinken hun nesten uit, zo schreef Koos Dijksterhuis in de Trouw. De schrijver van het Natuurdagboek kon de rapper op 8 kilometer afstand nog kon horen. Vanwege de (aantoonbare) schade aan de broedende vogels vond hij dat op festivals in parken en natuurgebieden alleen silent disco’s toegestaan zouden mogen zijn. Een mening waar wij ons van harte bij aansluiten!

Natuurlijk kun je daar tegenin brengen dat het maar éénmaal Koningsnacht/ Koningsdag/ Bevrijdingsfestival is en dat een feestje toch moet kunnen. En als het weer tegenzit, moet je niet moeilijk doen over afwijkende eindtijden. Daar zijn we het op zich mee eens, op zijn tijd moet een feestje kunnen. En we kunnen ook begrip opbrengen voor onverhoedse tegenvallers. Maar dat wil niet zeggen dat je alle negatieve aspecten van die feestjes dan maar met de mantel der liefde moet bedekken.

Groningen afficheert zichzelf graag als bruisende stad. Met een gemiddeld jonge bevolking is de behoefte aan feesten waar je uit je dak kunt gaan natuurlijk groter dan in plaatsen waar de gemiddelde leeftijd hoger ligt. Maar het aantal bewoners boven de 35 is nog altijd een stuk hoger dan het aantal dat onder die leeftijd zit. En in die eerste groep bevinden zich naast ouderen ook veel mensen die economisch actief zijn, zoals jonge ouders met drukke banen, mensen die bijvoorbeeld in de zorg en het onderwijs werken. Allemaal mensen voor wie voldoende nachtrust van groot belang is voor hun gezondheid. Een volwassen evenementenbeleid houdt daar rekening mee en geeft het constant naar méér kicks en feestjes hunkerende publiek niet altijd hun zin, maar durft grenzen te stellen. Daarom geven we hier graag enkele tips voor organisatoren en gemeente om die grenzen te stellen zodat de komende feestjes voor niet-feestvierders wat draaglijker worden:

  • Demp het volume rond bedtijd. Na 10 uur ’s avonds wordt het voor veel omwonenden bedtijd. Bovendien wordt het dan stiller op straat waardoor geluid harder klinkt dan overdag. Dat is het moment om de volumeknop omlaag te draaien. Verplicht organisaties om na 10 uur ’s avonds minder decibellen te produceren dan overdag. (Een eindtijd van 10 ’s avonds is trouwens ook niet verkeerd!)
  • Verbeter communicatie en informatie – Om oeverloos zoeken naar informatie te voorkomen, zou de gemeente een speciale evenementen-Nieuwsbrief kunnen uitbrengen die ca. 1 week voorafgaande aan een groot evenement aan alle abonnees van de gemeentelijke Nieuwsbrieven wordt gestuurd. Daarin kan dan netjes op een rij en overzichtelijk alle belangrijke informatie over het evenement komen, zoals informatie over begin- en eindtijden, parkeren, wegafsluitingen, telefoonnummers en links naar het klachtenformulier. (En controleer ook regelmatig of er geen fouten in het klachtenformulier zitten, zoals in de verwijzing naar de naam van het evenement). Voor het verspreiden van een papieren folder ligt de verantwoordelijkheid bij de organisator die erop gewezen moet worden dat de overlast zich niet beperkt tot één straat achter de Paterswoldseweg.
  • Zorg voor meer toezicht en meer afvalbakken langs af- en aanvoerwegen. Ondanks het goede en snelle werk van Stadsreiniging valt aan het afvalspoor en de vernielingen langs de weg en in struiken en voortuinen ook dagen na een feest nog duidelijk te zien waar het publiek langs is gekomen. (Extra dixi’s kunnen daar trouwens ook geen kwaad, om te voorkomen dat voortuinen en brandgangen voor openbaar toilet worden aangezien.) Hieronder een kleine collage van wat we enkele dagen na Kingsland zoal aantroffen op de `feestroute’.

En ten slotte, als bijdrage aan het debat rondom het nieuwe evenementenbeleid geven we nog deze laatste tip mee:

Beperk het aantal feesten op de Drafbaan en zorg voor betere spreiding in plaats en tijd. Hoe logisch dit ook klinkt, als deze tip van ons wordt uitgevoerd, betekent dat een drastische wijziging ten opzichte van het beleid van de afgelopen 10 jaar waarin de klachten van omwonenden stelselmatig werden afgedaan als `gezeur’ van ‘altijd dezelfde mensen’. De laatste tijd lijkt op het Stadhuis nu wel het besef te zijn gekomen dat de klachten rechtstreeks verband houden met de plek waar iemands huis staat, en dat er in een nieuw evenementenbeleid ook maatregelen moeten worden genomen om de overlast voor omwonenden tegen te gaan. We hopen dat deze maatregelen hout snijden en de overlast ook daadwerkelijk zullen tegengaan. Want anders moet de conclusie luiden dat het besluit om de inmiddels door woonwijken omringde Drafbaan tot een groot evenemententerrein te ontwikkelen, een historische vergissing is geweest.

Open brief aan de gemeenteraad over geluidsnormen

Welkom op de site van de vereniging Stadspark Natuurlijk! Op déze plek vind je ons blog met regelmatig een nieuw bericht over de ontwikkelingen rondom evenementen op de Drafbaan en de besluitvorming over het Stadspark. Wie wij zijn en waarom we deze vereniging hebben opgericht kun je lezen op de pagina “Wie zijn wij”. Wil je contact met ons, ga dan naar de pagina “Contact en Credits“. En op de pagina Evenementen en overlast vind je alle noodzakelijke informatie over de evenementen in het Stadspark en lees je hoe je een melding van overlast kunt doen.

Aan de gemeenteraad van Groningen

Geachte raadsleden,

Op 29 maart gaat u in een meningsvormende sessie praten over de geluidsnormen bij evenementen. Een onderwerp waar wij als ervaringsdeskundigen zeer bij betrokken zijn. Graag willen wij dan ook enige inzichten en vragen over dit onderwerp met u delen.

We hebben het memo dat de wethouder 15 december aan de raad heeft gestuurd, bestudeerd, alsmede het in 2018 opgestelde rapport van onderzoeksbureau Enneüs. Onze indruk is dat het laatste een ingewikkeld, technisch verhaal is met allerlei nuances, op grond waarvan de wethouder in haar memo concludeert:

De ervaring van geluidsoverlast is verschillend en van veel factoren afhankelijk. Het naar beneden bijstellen van geluidsnormen lijkt niet persé te leiden tot een daling van de ervaren overlast. We hebben daarom destijds op basis van dit rapport aangegeven geen reden te zien om de geluidsnorm aan te passen.”

Inmiddels zijn we vijf jaar verder. In 2021 heeft de raad het gemeentebestuur via een motie gesommeerd jaarlijks de overlast te monitoren. We verbazen ons er dan ook over dat in de stukken die bij de vergaderingen van 22 en 29 maart horen, geen overzicht te vinden is van die monitoring.  Want juist omdat de wethouder in haar memo aangeeft dat de ervaring van overlast van veel factoren afhankelijk is, is het interessant om concreet te zien hoeveel overlast er is gemeld en ook waarvandaan die overlast is gemeld.

In de week van 19-24 juni 2022 heeft de gemeente op diverse plaatsen decibelmetingen laten verrichten, mede op aandringen van Stadspark Natuurlijk! en met actieve hulp van verschillende leden die hun woning, gevel of balkon ter beschikking hebben gesteld. Het zou niet alleen interessant maar vooral ook verhelderend zijn om te weten wat de relatie is tussen de hoogte van de gemeten decibels en de herkomst van de overlastmeldingen. Deze gegevens moeten bij de gemeente bekend zijn. Als Stadspark Natuurlijk! hebben wij de wethouder en de Evenementendirectie om inzage in die gegevens gevraagd, maar daar tot op heden geen antwoord op gekregen.

Daarom verzoeken wij u als onze volksvertegenwoordigers om de wethouder te vragen deze gegevens openbaar te maken. Alleen als je weet bij welke decibelmetingen er overlast optreedt en hoeveel overlast er waar is gemeld, kun je een duidelijk beeld krijgen van de ernst van de overlast en de relatie tussen decibels en overlast, en wordt ook duidelijk hoe ver de overlast reikt.

Het bij de stukken van 22 en 29-3 gevoegde verhaal van mevrouw Sterkman over de geleden overlast bevestigt het beeld dat onze vereniging op basis van meldingen van onze aanhang heeft gekregen. De langdurige en veelvuldige overlast van de buitenevenementen maken de zomers voor de omwonenden in omliggende wijken tot een beproeving. Deze vorm van geluidsoverlast is een bron van stress en heeft gevolgen op zowel fysiek, psychisch als sociaal terrein. We vinden het treurig dat in het memo van de wethouder geen woord wordt gewijd aan de lichamelijke en geestelijke gevolgen voor de Stadjers die deze overlast structureel ervaren. Voor deze Stadjers is in de zomer de leefbaarheid in het geding.

Enige maanden geleden hebben wijzelf een evaluatie opgesteld over het Evenementenseizoen 2022. Die hebben wij u op 29 september 2022  toegestuurd. Mocht die aan uw aandacht zijn ontsnapt, dan kunt u de evaluatie vinden via deze link.

Het is onze vereniging niet te doen om een verbod op buitenevenementen. We leven immers in een stad met een groot aantal jongeren die behoefte hebben aan feesten. Maar het mag niet zo zijn dat er geen grenzen worden gesteld aan de voorwaarden voor die feesten. Immers, in de gemeente Groningen wonen nog altijd meer mensen bóven de 35 dan erónder. Voor een groot deel zijn dit mensen die bijvoorbeeld jonge kinderen hebben of werkzaam zijn in beroepen waarbij een gezonde en voldoende nachtrust essentieel  is.

Wij pleiten voor een betere balans tussen de verschillende belangen: enerzijds de behoefte aan evenementen, anderzijds de behoefte aan meer rust en minder overlast voor omwonenden. Daarom verzoeken wij u om u kritisch op te stellen bij de behandeling van dit onderwerp, te luisteren naar wat de gewone Stadjers u over de gevolgen van de overlast kunnen vertellen en ernaar te handelen.

Met vriendelijke groet,

Namens de Vereniging Stadspark Natuurlijk!

Alfred Somsen, Lucy Pijttersen, Manon van der Meulen, Marieke Meeder, Marleen van der Wilk.

Update 6-4-23

De meningsvormende raadsvergadering over geluidsnormen vond op 29-3-2023 plaats. Van deze vergadering zijn verslagen te vinden op Oogtv en in het Dagblad van het Noorden. Uit de discussie kwam duidelijk naar voren dat de overgrote meerderheid van de raad geen heil zag in het verlagen van de decibelnormen. Wel werd er gepleit voor “betere nazorg” (waarmee het herstel van de klachtentelefoon werd bedoeld), samenvoeging van de locatieprofielen voor Suikerunie en Stadspark en betere spreiding van evenementen.

Opmerkelijk was ook dat geen enkele partij de behoefte uitsprak om de monitoringscijfers over de week van 19-24 juni 2022 in te zien. Merkwaardig. Waar dient die monitoring dan voor? Toch om beter inzicht te krijgen in het verband tussen decibels en overlast? Behalve misschien als je het antwoord hoort dat Paul Grimmius van Paradigm namens de Evenementenorganisaties gaf toen hem werd gevraagd wat verlaging van de decibelnormen voor gevolgen zou hebben: hij voorspelde dat dan een aantal evenementenorganisaties de stad zouden verlaten en er minder grote evenementen konden worden georganiseerd. Dat kun je bijna zien als een dreigement waarvoor de raad blijkbaar terugschrikt. De hele vergadering valt terug te zien via deze link.

Een week later, op 5-4-2023 kwam het onderwerp geluidsoverlast nog even terug in de gemeenteraad toen een motie van de PVV en de PvhN Groningen in stemming werd gebracht, waarin om meer onderzoek werd gepleit. Op de indieners en de Stadspartij 100% Groningen na werd deze motie verworpen, omdat deze overbodig werd geacht om diverse redenen (“We weten heel goed waar de geluidsoverlast is” , “Ambtelijke capaciteit kan beter elders worden ingezet”, “Dat je geluid hoort, wil nog niet zeggen dat er sprake is van overlast”, “Overlast is subjectief”, enz.).

Kortom, we zullen dat onderzoek zelf moeten doen.

College B&W legt advies Ombudsman naast zich neer: klachtentelefoon bij evenementen verdwijnt definitief.

Welkom op de site van de vereniging Stadspark Natuurlijk! Op déze plek vind je ons blog met regelmatig een nieuw bericht over de ontwikkelingen rondom evenementen op de Drafbaan en de besluitvorming over het Stadspark. Wie wij zijn en waarom we deze vereniging hebben opgericht kun je lezen op de pagina “Wie zijn wij”. Wil je contact met ons, ga dan naar de pagina “Contact en Credits“. Het laatste nieuws over het park en het evenementenbeleid in kranten en nieuwssites vind je op “Nieuws uit de media“. En op de pagina Evenementen en overlast vind je alle noodzakelijke informatie over de evenementen in het Stadpark en lees je hoe je een melding van overlast kunt doen. Ook kun je daar onze evaluatie van het evenementenseizoen 2022 vinden.

College legt advies Ombudsman naast zich neer

De klachtentelefoon die decennialang het middel was voor Stadjers om onmiddellijk overlast van evenementen te kunnen melden bij de gemeente is m.i.v. 1 juni vorig jaar opgeheven. Daarvoor in de plaats kwam een verbeterd digitaal klachtenformulier. Niet iedereen was hier enthousiast over, met name die Stadjers die om wat voor reden dan ook niet digitaal melding kunnen doen, zijn ervan de dupe. Naar aanleiding daarvan heeft een Stadjer vorig jaar een klacht ingediend bij de Ombudsman. In december 2022 heeft deze een uitspraak gedaan over het verdwijnen van de gemeentelijke klachtentelefoon. Het oordeel luidde dat het college door het weghalen van de klachtentelefoon geen rekening houdt met de niet-digitaal vaardige burgers van deze stad, en dat is in strijd met het inclusiviteitsprincipe: hoewel men vindt dat iedereen in deze gemeente mee moet doen, maakt de gemeente het daardoor mensen zonder digitale vaardigheden onmogelijk hun stem te laten horen als ze overlast ervaren van een evenement. De Ombudsman geeft dan ook de aanbeveling om, naast het digitale klachtenformulier, een telefoonlijn te openen die ook na kantoortijd gebeld kan worden om overlast te melden en waarop, desnoods, een voice-mailbericht te beluisteren valt met informatie over andere mogelijkheden om de gemeente te bereiken.

Uit de beantwoording van raadsvragen op 25 januari jl. waar Oogtv verslag van deed, is echter gebleken dat de gemeente daar geen heil in ziet. Het ingeslagen pad, waar Stadspark Natuurlijk! vorig jaar al ernstige kritiek op had (zie ook onze evaluatie over het evenementenseizoen 2022,) wordt gewoon verder bewandeld. Opvallende quote van de wethouder was verder deze: Ik ben het er mee eens dat inwoners zich altijd moeten kunnen melden, maar als het effect is dat iemand de huid wordt vol gescholden, dan draagt het niet bij aan een oplossing. Bovendien, als je overlast ervaart kun je ook de politie bellen. In dit antwoord wordt volledig voorbij gegaan aan de vraag waarom iemand de gemeente zou bellen om de desbetreffende ambtenaar “de huid vol te schelden”. Mensen bellen de gemeente buiten kantoortijd niet voor de lol, ze doen dat uit pure wanhoop over het urenlange gedreun dat tot in alle hoeken van het huis doordringt en het hun onmogelijk maakt zich in hun eigen huis prettig en veilig te voelen. Kille, bureaucratische reacties zoals het vaak gehoorde “Het geluid valt binnen de normen, dus er kan niets aan gedaan worden”, kunnen leiden tot een onbeheerst uiten van emoties in de vorm van een scheldpartij. Dat kan uiteraard niet door de beugel, maar het gebeurt wel uit pure frustratie over de situatie. Maar in plaats van begrip voor de frustratie en compassie met de slachtoffers van deze geluidsterreur te tonen is men op het Stadhuis vooral begaan met de ambtenaren die al die frustratie over zich heen krijgen. Daarom maar liever naar de politie doorverwijzen. Dat die op zijn beurt weer zal doorverwijzen naar de gemeente, is het College, in tegenstelling tot de Stadjers die dit al ettelijke malen hebben meegemaakt, blijkbaar onbekend.

Ons bekruipt het gevoel dat de gemeente klachten uitsluitend registreert omdat dat nu eenmaal moet, niet om daadwerkelijk naar een oplossing te zoeken. Want dat zou kunnen betekenen dat de stad haar naar eigen zeggen vooraanstaande positie als bruisende evenementenstad verliest. Dus dan is het maar beter om elk direct contact te vermijden met wanhopige, boze of verdrietige Stadjers die tijdens het evenementenseizoen steeds opnieuw ervaren dat de lasten van het evenementenbeleid onevenredig over de stad worden verdeeld en dat de gemeente aan de slachtoffers van dat beleid geen boodschap heeft.

Stilte is de nieuwe trend

In het decembernummer 2022 van de New Scientist wordt een nieuwe trend gesignaleerd: stilte. In een uitgebreid artikel van Kayt Sukel wordt ingegaan op de weldadige invloed van stilte op onze mentale en fysieke gezondheid in een wereld die steeds luidruchtiger wordt. Op basis van wetenschappelijke artikelen geeft zij weer welke negatieve effecten te veel herrie op het menselijk lichaam heeft. De belangrijkste zijn stress en verhoogde bloeddruk met als gevolg daarvan angststoornissen, depressies en hart- en vaatziekten. Ook gehoorproblemen zoals tinnitus en doofheid zijn rechtstreeks te herleiden tot een langdurige overmaat aan geluid. Lawaai is met andere woorden een serieuze bedreiging voor de volksgezondheid. In 2020 concludeerde het Europees Milieuagentschap al dat geluid in Europa een groeiend en wijdverbreid probleem vormt. Inmiddels is de wetenschap bezig uit te zoeken hoe onze omgeving geluidsarmer kan worden en hoe we daar ook bij het inrichten van steden handig gebruik van kunnen maken. Te denken valt aan geluidsarm asfalt en het aanleggen van groenstroken en parken. Plekken die de stadsbewoners even rust en ontspanning kunnen geven.

Niet iedereen kan stilte meteen waarderen, in een wereld vol lawaai is het iets waar je aan moet wennen. Absolute stilte is zelfs gebruikt als martelmethode. Maar daarvan is in een normale maatschappij nergens sprake. Zelfs als het stil is, hoor je nog altijd wel wat, wind, ruisende blaadjes of geroezemoes. Geluiden die in een lawaaiige omgeving niet hoorbaar zijn omdat ze overstemd worden door verkeer, industriële geluiden of harde muziek. Op speciale geluidskaarten kun je zien hoeveel decibels verkeer en industrie tijdens een gewone dag op je afsturen. Haal je die harde geluiden weg, dan blijft er een wereld over waarin alleen nog natuurlijke geluiden te horen zijn. En dat is juist heilzaam voor de opgejaagde stadsmensen van tegenwoordig. Daarom is het belangrijk om in een stedelijke omgeving stille plekken te creëren waar de inwoners even kunnen bijkomen van de alledaagse herrie en mentaal en fysiek tot rust kunnen komen. En in een artikel in het vooraanstaande tijdschrift PNAS houdt Rachel Buxton een pleidooi voor het inrichten van zgn. soundscapes in steden: plekken in de stad waar alleen natuurgeluiden te horen zijn. Oases van stilte dus.

Wat heerlijk dat er in een stad als Groningen, onlangs tot veler verbazing uitgeroepen als de “gezondste stad van Nederland”, al een aantal van die stilte-oases zijn: de parken. Met als uitschieter natuurlijk het mooie Stadspark, waar veel Stadjers, jong en oud, kunnen ontspannen en genieten van rust en stilte in de bijzondere natuur. Want ook al is het Stadspark inmiddels hard op weg een geïntegreerd deel van de stad te worden, er is voldoende ruimte om (betrekkelijke) stilte te ervaren en te voelen hoe stress kan verdwijnen als je even niet bent blootgesteld aan alle lawaaierige prikkels die een stadse omgeving op je af kan sturen. Een plek om te koesteren dus, en om zuinig op te zijn.

Helaas heeft de raad onder het vorige college besloten dat het anders moet in het Stadspark: er moet reuring komen! Initiatieven volop, met plannen voor nieuwe horeca en evenementen zoals het Terrassenfestival en voor een semi-permanente voorziening als een openlucht bioscoop, die in het zomerseizoen 30 tot 40 avonden/nachten open zal zijn. En laten we vooral niet vergeten dat het Stadspark ingeklemd ligt tussen de voormalige Drafbaan en het Suikerunieterrein. De in totaal 24 festivaldagen met harde muziek die daar mogen plaatsvinden, zijn ook heel goed in het park te horen. Weg oase van stilte dus.

Het lijkt erop dat het vorige college zich bij haar wens tot meer reuring in het Stadspark vooral heeft laten leiden door economische motieven. Hopelijk is het nieuwe college bereid zich meer te richten op het verbeteren van de volksgezondheid en een duurzame toekomst en voelt het zich aangesproken door die nieuwe trend, van Stilte in de Stad. Maar tot dusver lijkt het er niet op. In de stukken die de gemeente bij het evalueren van de evenementen in het Stadspark aan de gemeenteraad stuurde, viel niets te lezen over het belang van rust en stilte voor de volksgezondheid, maar wel van alles over de economische mogelijkheden die het Stadspark met inbegrip van het Evenemententerrein biedt. Nieuwe banen! Publiciteit! Reuring! En lawaai…

In een kader bij het artikel in de New Scientist spreekt akoestisch adviseur Nick Antonio de verwachting uit dat er in de toekomst wereldwijd veel meer aandacht voor stilte in de stad zal komen en dat stilte in de stad een nieuwe trend zal worden. Maar voorlopig lijkt Groningen die trend aan zich voorbij te laten gaan.

Nog even dit: Meldpunt Vuurwerk Overlast

Nu het einde van het jaar in zicht komt, neemt de vuurwerkoverlast hand over hand toe. Ben je je weer lam geschrokken van een onverwachte knal, of weet je hond of poes niet waar die het zoeken moet, meld dat dan aan het speciale meldpunt Vuurwerk Overlast, dat de Partij voor de Dieren heeft ingesteld. Klikken, even schuiven op de kaart, formuliertje invullen en klaar (wel even via je mail bevestigen)!

Maak oordoppen sexy!

Dat was schrikken, dat artikel in het AD van 30-8-22. ʻEen vloedgolf aan tinnituspatiënten verwacht.’ Deskundigen van Kenniscentrum Veiligheid NL luiden de noodklok over het toenemende aantal patiënten, met name onder jongeren tussen de 12 en de 35, die last krijgen van een constante piep of fluittoon in hun oren. Genezing is uitgesloten, de kwaal blijft de rest van het leven bij je, kan leiden tot arbeidsongeschiktheid en is in sommige gevallen zo gekmakend dat mensen tot zelfmoord worden gedreven. De oorzaak? Veel te hoge geluidsbelasting, van met name festivallawaai, waar jongeren maar geen genoeg van kunnen krijgen. Om de schrik er goed in te jagen is er ook nog eens een mooi grafiekje toegevoegd van alles waar een mens in de moderne tijd gehoorschade van kan krijgen. Preventie zou eenvoudig moeten zijn, denk je als leek. Niet zo vaak naar een festival en de volumeknop een flink stuk omlaag. Maar dat is te simpel gedacht…

Wie het artikel doorleest, komt nergens het advies tegen om de muziek wat zachter te zetten. Nee, de oplossing wordt elders gezocht, bij een accessoire dat je niet verbindt met een activiteit als luisteren: oordoppen! Dit is geen schrijffout, er wordt daadwerkelijk bedoeld dat mensen die naar een muziekevenement gaan hun oren moeten afsluiten. De norm van meer dan 100 decibel die op een gemiddeld popfestival gangbaar is (bij het podium op de Drafbaan zelfs 115 decibel!) moet verzacht worden, anders is het niet verantwoord. Daarom dus die oordoppen. Probleem: er kleeft een negatief stigma aan, het is niet stoer en niet sexy. Daarom doet de helft van het festivalpubliek geen oordoppen in, tot grote frustratie van festivalorganisaties, en zal die helft over een jaar of vijf bittere spijt krijgen dat ze geen gehoorbescherming hebben gedragen. Er wordt dan ook naarstig gezocht naar een aansprekende BN’er, die positieve promotie kan maken voor de kleine gevalletjes die op elk festival te koop zijn (en op Hullabaloo veel te duur werden gevonden!) De oordop moet sexy worden, dan kan er gewoon worden doorgefeest op het keiharde geluidsniveau dat tegenwoordig gangbaar is.

Maar hoe zit het dan met omwonenden die bij een ongunstige windrichting al die decibels op hun gevel krijgen en zich daarom maar in huis verschansen, met deuren en ramen potdicht, omdat ze anders gehoorschade zullen oplopen? Deelt de festivalorganisatie bij hen gratis oordoppen uit? Of krijgen zij van de gemeente bij een festival in hun omgeving een gratis koptelefoon met noise-reduction, als goedmakertje voor al die ellende waar ze aan overgeleverd worden?

Was dat maar waar, of liever gezegd: dat zal niet gebeuren. Wij pleiten dan ook voor de meest eenvoudige en praktische oplossing van allemaal, een die bovendien geen cent kost: lagere normen voor het maximaal toegestane aantal decibels op festivals, of in lekentaal: de volumeknop omlaag. Inmiddels hebben ook de KNO-artsen het dringende advies gegeven de decibelnorm op festivals te verlagen. Ze bevelen een maximale norm van 100 decibel aan. Als de oordoppen niet aanslaan, zal dat omwille van de volksgezondheid toch de enige oplossing zijn. En daar hebben de omwonenden gegarandeerd geen bezwaar tegen.

Wil je weten wat tinnitus precies is? Op dit filmpje van de NOS wordt het kort en bondig uitgelegd. En ook hierin wordt het advies gegeven de volumeknop omlaag te draaien. Voor een ludiekere uitleg kun je terecht bij de Avondshow van Arjen Lubach.

Alle dagen feest!

Welkom op de site van de vereniging Stadspark Natuurlijk! Hieronder vind je ons blog met regelmatig een nieuw bericht over de ontwikkelingen rondom de Drafbaan en de besluitvorming over het Stadspark.

Alle dagen Feest

De herrieweek waarin er drie mega-evenementen op de Drafbaan plaatsvonden is achter de rug en de balans kan worden opgemaakt. In de regionale pers en op sociale media komt men superlatieven te kort. “Dit smaakt naar meer” kopte RTVNoord op 25-6-22. En op Stadsblog Sikkom werd al een poll uitgezet voor wie de opvolgers van Guns ’n Roses moesten worden. (Nee, niet Rammstein). Voor de feestvierders was het al met al een geslaagde week, die geheel onverwacht op 25-6 nog een toegift kreeg toen de eerste editie van de Rooftop Sessions op het dak van het Forum plaatsvond. Bij veel Stadjers klonk het alsof de buurman een feestje gaf. Het kon niet op deze week!

Laten wij als liefhebbers van natuur en stilte nu niet meteen met alleen maar negatieve punten aan komen zetten. Want vergeleken met de grote evenementen uit het verleden ging er heel veel goed. Zo vond de opbouw op het terrein, die vroeger altijd voor overlast en gevaarlijke verkeerssituaties op de Concourslaan zorgde, vrijwel ongemerkt plaats dankzij een nieuwe achteruitgang bij de A7 en hadden er maar weinig omwonenden en verkeersdeelnemers last van. De bezoekersstromen werden goed gestuurd, wat voor veel minder ergernis en last leidde dan vroeger. En de mensen van de Stadsreiniging verdienen een heel groot compliment voor de manier waarop ze snel en zorgvuldig het park en de aangrenzende straten en buurten schoonmaakten. Dat zijn positieve punten waaruit blijkt dat er van het verleden is geleerd.

Wat het geluid betreft, waren de ervaringen wisselend. Zeker op het eerste evenement, Stadspark Live op zondag, had het volume wel een tandje (of twee, drie) minder gekund (het was tot in Haren te horen!), terwijl het tweede feest, van Greenday op woensdag, een stuk zachter klonk (met uitzondering van het vuurwerk). Toen Guns ’n Roses op donderdag speelden, was de wind naar het oosten gedraaid en hadden vooral de wijken ten westen van de Drafbaan last van de herrie. Maar ook speelde mee dat dat feest, net als dat van Greenday, slechts 5 uur duurde, i.t.t. Stadspark Live, dat in totaal 10 uur duurde. Dus weer een leermoment voor de toekomst: kortere evenementen zorgen voor minder overlast, ofwel grotere tolerantie bij de omwonenden.

Toch waren er ook negatieve punten te noteren. De gemeente Groningen moet vanaf heden elk jaar de evenementen op overlast evalueren. Dat gebeurt onder andere door de klachten van overlast te tellen. Dat er een handiger klachtenformulier was gemaakt om digitaal melding te doen van overlast was prettig, maar dat tegelijkertijd de mogelijkheid om telefonisch te klagen tijdens een evenement verviel, was een schrik voor velen. Op het dringende verzoek van Stadspark Natuurlijk! om deze verandering in elk geval vóór 19 juni via de gemeentelijke Nieuwsbrieven bekend te maken, reageerde de gemeente met de opmerking dat men daar het nut van betwijfelde… Kennelijk liet men op het stadhuis de publiciteit hierover liever aan ons over. Hoe het ook zij: de gemeente liet in een gesprek met RTVNoord weten dat er verspreid over deze 3 evenementen 350 klachten waren binnengekomen, voor zover men alle klachten al had kunnen verwerken. Voor zover wij weten is dat een absoluut record: enkele jaren geleden verwachtte men nog dat er over het héle jaar gerekend voor álle evenementen 235 klachten zouden binnenkomen*. Maar desondanks ziet men nog geen reden om maatregelen te treffen.

Dat twee evenementen midden door de week plaatsvonden en begonnen op het moment dat de avondspits op zijn drukst was, was niet handig. Het zorgde voor ellenlange files en veel buurtbewoners klaagden erover dat ze na afloop van het werk heel moeilijk hun eigen wijk konden bereiken.

En groen en duurzaam waren de evenementen ook niet bepaald, al was dat wel de belofte van het afzwaaiende college aan de gemeenteraad geweest. RTVNoord berichtte al over het diesel-aggregaat van Guns ’n Roses, en de plastic bekertjes waar het park na afloop van het feest mee bezaaid lag, zagen er ook niet echt duurzaam uit.

Bovendien blijft het feit dat er (veel) Stadjers zijn die om wat voor reden dan ook geen prijs stellen op lawaai waar ze niet zelf voor gekozen hebben. Dat onwelkome lawaai gijzelt hen in hun eigen huis, zodat ze hun ramen niet open kunnen zetten of zelfs oordoppen in moeten doen en geen bezoek kunnen ontvangen. De volumeknoppen omlaag zetten en de frequentie en de tijdsduur van evenementen beperken zijn maatregelen die simpel te treffen zijn, maar dat is in deze gemeente tot nu toe niet bespreekbaar. Dat zorgt voor veel onvrede. Helemaal sneu was het voor de bewoners van de zuidwestelijke wijken, die door de overheersende noordenwind het overgrote deel van de overlast kregen te verduren. De wind is een factor van belang, maar ook een grillige, waar je niet van op aan kunt.

ʻDrie of vier keer per jaar moet zoiets kunnen’, zei een buurtgenoot na afloop van Stadspark Live, waarmee hij de mening van veel omwonenden weergaf. 4 keer per jaar (dus in het zomerseizoen) een groot festival op de Drafbaan, we tekenen ervoor! Helaas is de werkelijkheid een andere: niet 4 keer, maar 12 keer per zomer is de realiteit, en misschien nog wel meer. En dan moet je daar nog de 12 feesten bij optellen die in de zomer op het Suikerunieterrein zijn toegestaan, waar praktisch dezelfde omwonenden overlast van ervaren. Op het stadhuis beseft men kennelijk niet dat door die overmaat aan feesten de leefbaarheid in de omliggende buurten (waar ook veel nieuwe woningen zijn en worden gebouwd) in de zomer ernstig in het gedrang komt.

Maar het lijkt er niet op dat het rustiger zal worden in het park, althans niet als het aan de Stadse beleidsmakers ligt. Afgaande op de geluiden die na afloop van de evenementen te horen waren, wordt het eerder alle dagen feest dan dat er zorg gedragen wordt voor gezonde leefomstandigheden voor de inwoners. Geluidsoverlast is als stressverhogende factor een bedreiging voor de volksgezondheid, maar voor die boodschap zijn de beleidsmakers tot nu toe doof gebleken. Al kan dat laatste natuurlijk ook door een teveel aan luidruchtige feestjes zijn veroorzaakt…

O ja, wat de poll over de meest gewenste opvolger van Guns ’n Roses betreft: de winnaar was Bruce Springsteen. Er is nu eenmaal baas boven baas!

*Cijfers en ramingen aantal klachten over 2019, 2020 en 2021, zie de ontwerpgemeentebegroting 2021, hoofdstuk 6.1.3 e.v.

Een ouderwets festivalseizoen

Na twee jaar corona is het festivalseizoen 2022 weer ouderwets van start gegaan. De evenementenbranche en de jongeren in Stad kunnen hun geluk niet op. Eindelijk weer eens keihard losgaan, daar is behoefte aan, volgens de organisator van een studentenfeestje. Het is uiteraard te begrijpen dat met name jongeren die in hun sociale contacten en fysieke behoeften erg te lijden hebben gehad van de corona-maatregelen, toe zijn aan een verzetje. En er is niets mis met een feestje op zijn tijd, mits dat niet ten koste gaat van anderen. Gelukkig dat de gemeente zich heeft kunnen voorbereiden en er dankzij de wijze lessen uit het verleden op kan toezien dat de regels niet worden overtreden.

Maar van dat laatste hebben wij als omwonenden van het Stadspark nog niet zo veel gemerkt, of liever gezegd: niets. In het festivalseizoen 2022 dat eind april begon met Helden van Oranje op 26 april zijn nu, eind mei, dus iets meer dan een maand later, al 5 grote evenementen geweest en een paar ervan hebben voor zo veel overlast gezorgd dat de omwonenden zelfs binnen, op het kleinste kamertje, niet aan het gedreun en de herrie konden ontsnappen. Tel maar even na: 26 april Helden van Oranje, 27 april Kingsland, 5 mei Bevrijdingsfestival, 20 mei (illegaal?) feest op de Suiker en 28 mei Paradigm op de Suiker. Al die keren waaide de wind uit het noorden, en waren steeds de zuidelijke stadswijken de klos.

Ho, wacht even, zal de gemeente zeggen, de Suikerunie is niet het Stadspark, dat telt dus niet mee (“Het is een ander terrein, er loopt een spoorlijn tussen,”‘ zo stelde een gemeenteambtenaar in 2016 tijdens een hoorzitting over een bezwaar dat een omwonende had ingediend tegen een overdaad aan herrie). Misschien was dat dan ook wel de reden dat de klachtentelefoon* op 28 mei niet bereikbaar was zodat de bewoners uit Laanhuizen, de Grunobuurt, Corpus den Hoorn, Hoornse Meer en Hoornse Park tijdens Paradigm alleen omslachtig via een digitaal formulier hun grieven konden uiten.

De zomer is nog lang en er zullen dus nog wel (veel) meer feestjes volgen waar omwonenden horendol van worden, zonder dat de gemeente adequaat optreedt. Wat dat betreft is het inderdaad een ouderwets festivalseizoen.

*Update 15-6-2022: Vanaf 1 juni is de klachtentelefoon komen te vervallen. Vanaf die datum kun je alleen nog digitaal melding doen van overlast door evenementen via een nieuw formulier, dat je via deze link direct kunt bereiken. De raadsfractie van de Stadspartij 100% voor Groningen heeft op 15 juni 2022 het college gevraagd of het vervallen van de klachtentelefoon op korte termijn kan worden teruggedraaid. Daarop heeft wethouder Chakor verklaard dat de gemeente wil werken aan een telefoonlijn met een voicemailsysteem, waarop klachten kunnen worden ingesproken. Wordt vervolgd…

Heftig dagje

Heftig dagje

Dat was een heftig dagje, die 26e april. Nadat we bij de provincie bezwaar hadden gemaakt tegen de vuurwerkvergunning op Kingsland, vernamen we dat de hoorzitting over die bezwaren pas weken ná de bewuste dag zou worden gehouden. Dat zou betekenen dat het vuurwerk in elk geval zou doorgaan, ook al zouden we naderhand misschien gelijk krijgen. Dat ontmoedigende beleid is er waarschijnlijk de oorzaak van dat steeds minder mensen besluiten niet meer op die manier te protesteren tegen voorgenomen beleid; het kalf is dan al verdronken, dus waarom zou je de put nog dempen?

Vandaar dat we te elfder ure toch nog besloten een uiterste poging te doen het vuurwerk tegen te houden door bij de rechtbank in Groningen een zogenaamde Voorlopige Voorziening aan te vragen. (Zie ons vorige bericht). Dat werd onverwacht een veel grotere juridische zaak dan we hadden gedacht, want de rechtbank in Groningen achtte zich niet bevoegd in dezen en verwees de zaak door naar de Raad van State in Den Haag, die er diezelfde dag nog een uitspraak over moest doen. De uitspraak kwam om even na zessen ’s avonds en was voor ons een teleurstelling: het vuurwerk mocht doorgaan. Deze uitspraak was gebaseerd op drie hoofdargumenten:

  1. We hadden de voorlopige voorziening op het laatste moment aangevraagd, waardoor de organisator mogelijk in financiële problemen zou komen en het festival slechte publiciteit zou kunnen krijgen;
  2. Het vuurwerk zou maar beperkt van omvang zijn en geen grote vervuiling of natuurverstoring tot gevolg hebben;
  3. de provincie heeft de afsteker van het vuurwerk erop gewezen dat er mogelijk nog andere vergunningen nodig zijn, waaronder een ontheffing op grond van de Wet Natuurbescherming. Maar het besluit waarover de RvS oordeelde, is de vergunning krachtens het Vuurwerkbesluit. En voor dat besluit is het mogelijk ontbreken van de ontheffing op grond van de Wet Natuurbescherming niet van belang.

Deze argumenten zijn vooral formeel en gaan over een afweging van belangen. Wat je daarvan ook mag vinden, feit is dat het hoogste rechtscollege van het land geoordeeld heeft dat het vuurwerk kan doorgaan. (De volledige uitspraak valt hier te lezen.) De inhoudelijke behandeling van ons bezwaar bij de provincie moet echter nog steeds plaatsvinden. Op de speciale hoorzitting die naar verwachting eind mei of begin juni zal plaatsvinden, kunnen we uitgebreid toelichten waarom we van mening zijn dat het vuurwerk geen onderdeel van het evenement had mogen zijn. Daarbij is het opvallend dat in een plaats als Meppel het vuurwerk op Koningsdag juist is afgelast (daar heeft de `tand des tijds’ dus wel toegeslagen), en ook de gemeente Groningen heeft meer oog voor de belangen van de natuur dan de provincie: zo is het vlaggen op de Der Aa-kerk verboden vanwege de in de toren broedende slachtvalk.

We kijken met andere woorden uit naar de hoorzitting, waar ook andere bezwaarmakers voor uitgenodigd zullen worden. Misschien wordt dat wel de lakmoesproef voor het natuurbeleid van onze provincie.

Wij kijken ernaar uit en houden iedereen op de hoogte!

De geschiedenis herhaalt zich…

… en we leren er niet van. Dat kun je wel concluderen als je de provinciale bekendmakingen leest van verleende vergunningen. Op 23-3-2022 lezen we tot onze stomme verbazing dat er toestemming is verleend om vuurwerk af te steken tijdens het Kingsland festival op 27-4-2022: “Aan Masterpyrotech hebben wij een ontbrandingstoestemming op grond van het Vuurwerkbesluit verleend voor het tot ontbranding brengen van vuurwerk aan de Concourslaan 10 te Groningen. Het vuurwerk zal plaatsvinden op 27 april 2022 tussen 18:00 en 24:00 uur tijdens het Kingsland Festival.”

Het is als een déjà-vu. In dit blog hebben we op 23 juni 2021 onder de kop `Een knallend feestje’ onze ontzetting geuit over de vuurwerkvergunning die was verleend voor Hullaballoo op 28 augustus van het afgelopen jaar. Provincie en stadsbestuur zaten met de handen in het haar en putten zich uit in excuses dat dit had kunnen gebeuren. Van dat geknal is niets gekomen, niet omdat onze bestuurders eindelijk eens met de vuist op tafel durfden te slaan, maar omdat corona weer eens de spelbreker was.

Maar nu is corona verleden tijd en zou je toch denken dat er inmiddels op het provinciehuis lering is getrokken. Want alle argumenten die we toen aanvoerden om een dergelijke vergunning te verbieden gelden nu nog steeds, en zelfs in versterkte mate:

  • – slecht voor het milieu en het klimaat, die sinds juli 2021 in nog beroerdere staat blijken te verkeren dan toen;
  • – slecht voor de natuur, voor de dieren die door dat geknal verschrikt worden wat eind april – midden in het broedseizoen! – , bovendien tot ernstige verstoring kan leiden met mislukte broedsels als gevolg;
  • – onrust bij omwonenden en hun huisdieren in de omgeving van het Stadspark;
  • – dat er nu, terwijl er in hartje Europa een oorlog woedt, getraumatiseerde vluchtelingen worden opgevangen, ook in Groningen, die vuurwerk eerder met bominslagen zullen associëren dan met een vrolijk feestje.

Wij staan paf. En we hopen dat er massaal bezwaar zal worden gemaakt tegen deze verleende vergunning. En dat de politieke partijen die zich hard maken voor het milieu zich eindelijk eens duidelijk van hun groene kant laten zien door hier paal en park aan te stellen met alle middelen waarover ze beschikken. Inmiddels heeft de Partij voor de Dieren zowel in de gemeenteraad als in de provinciale staten hierover vragen gesteld. Over de organisator van dit festijn die argeloos besloten heeft dat vuurwerk wel een leuk idee is voor een feestje in de lente en de geest van de tijd kennelijk niet aanvoelt zwijgen we maar. In de vergunning wordt ervan uitgegaan dat deze organisator zelf gaat toetsen wat het effect is van dat vuurwerk. Weer een gevalletje van de slager die zijn eigen vlees keurt…

Stadspark Natuurlijk! heeft inmiddels een bezwaar ingediend, net als diverse andere organisaties. Dit bezwaar zal naar verwachting pas na 27-4 worden behandeld, zodat het vuurwerk daardoor niet kan worden tegengehouden. Maar in elk geval is daarmee een duidelijk signaal afgegeven en kan het voor de toekomst gevolgen hebben.

Update 26-4: Inmiddels heeft Stadspark Natuurlijk! de rechter gevraagd om het vuurwerk via een voorlopige voorziening tegen te houden. De zaak zou hier in Groningen om 14.00 uur dienen, maar is doorgeschoven naar de Raad van State. De reden hiervoor is waarschijnlijk dat de kern van de zaak in de wet Natuurbeheer en- bescherming ligt, waar de rechtbank hier niet toe bevoegd is.

De Raad van State heeft aan het eind van die middag beslist dat ons verzoek voor een voorlopige voorziening is afgewezen. Het vuurwerk mag dus doorgaan, los van de inhoud van de bezwaren waar de commissie rechtsbescherming van de provincie nog over moet beslissen.

(update 28-9-2022: De bezwarencommissie van de provincie Groningen heeft het bezwaar van Stadspark Natuurlijk! tegen de toestemming voor het vuurwerk op Kingsland gegrond verklaard. Voortaan moet de provincie eerst toetsen wat de gevolgen van het vuurwerk zijn voor mens en milieu!)

Een nieuwe lente, een nieuw geluid?

Een nieuwe lente, een nieuw geluid?

De Groningse kiezers hebben gesproken en in de Groninger politiek is men nu druk bezig met het vierjaarlijkse spelletje ʻtafelschikking’. Wie mag er plaats nemen aan de hoofdtafel en zitting nemen in het nieuwe college van B&W, en wie moet genoegen nemen met een oppositiestoeltje in de gemeenteraad? Het oude college is afgestraft met het verlies van precies voldoende zetels om een streep door de oude coalitie te halen. Er moet een nieuw geluid gaan klinken, maar welk geluid? Waar leggen de heren en dames politici hun oren te luisteren? In de wijken waar de woningnood door de torenhoge prijzen en het gebrek aan doorstroming hoog is? In huizen waar mensen zich wanhopig afvragen hoe ze vanwege de idioot hoge energieprijzen rond moeten komen? Of in de polder De Oude Held waar de grutto’s zijn teruggekeerd, misschien wel voor de allerlaatste keer vanwege de onnavolgbare natuurcompensatie die het oude college voor ogen staat? Het is een puzzel waarbij het misschien wel kiezen is tussen alleen maar kwaden.

Ondertussen is het lente geworden en staat het Stadspark in bloei. Overal waar je kijkt, zie je kleur: het felroze van de bloeiende parkframbozen, het geel van het speenkruid, het felle wit van de bosanemonen en het paars van de maartse viooltjes. Die laatste kleur is met een lantaarntje te zoeken. Tien jaar geleden zag je ze nog wel hier en daar, maar elk jaar waren het er minder, en dit jaar lijken ze helemaal verdwenen te zijn, alleen in de Heemtuin staan er nog een paar.  De witte sterretjes van de bosanemonen zijn in elk geval nog wel te bewonderen in het park, maar ook die worden steeds zeldzamer. Wellicht zijn ze over een paar jaar ook niet meer in het Stadspark te vinden.

Hoe erg is dat? De meeste mensen die het park bezoeken zullen moeite hebben om al die soorten planten uit elkaar te houden. Vroeger stond biologie gelijk aan botanie en wist iedereen wat het verschil was tussen bosanemonen en madeliefjes. Maar tegenwoordig? Allebei witte sterretjes, wat maakt het uit? Dus hoe erg is het, als er planten verdwijnen die toch vrijwel niemand meer herkent? Maar we schreeuwen wel moord en brand dat in Afrika de laatste neushoorns zo ernstig worden bedreigd dat hun soort binnenkort alleen nog maar in dierentuinen te zien zal zijn. En we hebben er grote moeite mee dat in Indonesië de orang-oetans in hun voortbestaan worden bedreigd. Dát vinden we wel erg, want is een soort eenmaal uitgestorven, dan komt die nooit meer terug. En het verdwijnen van een soort heeft vaak ook direct gevolgen voor andere soorten, als een dominosteentje dat omvalt in een rij. Neushoorns en orang-oetans spreken natuurlijk meer tot de verbeelding van bosanemonen en maartse viooltjes. Maar het gaat om hetzelfde probleem, de verschraling van de biodiversiteit, wat uiteindelijk een bedreiging zal vormen voor het leven op aarde en ons eigen voortbestaan als mens.

Dus ja, het maakt uit dat er planten uit het Stadspark verdwijnen, ook al herken je ze misschien niet. Het verdwijnen van soorten vindt niet alleen ver weg plaats in Afrika of Indonesië, maar ook dichtbij, in het Stadspark, ʻhet park voor de hele stad’. Het is dus maar te hopen dat bij de collegevorming en in de nieuwe gemeenteraad ruimte is voor een nieuw geluid, dat aandacht vraagt voor de biodiversiteit in onze stad. We wensen onze gekozen volksvertegenwoordigers en bestuurders naast een luisterend oor ook een vooruitziende blik en veel wijsheid toe.