Welkom op de site van Stadspark Natuurlijk! Op déze plek vind je ons blog met regelmatig een nieuw bericht over de ontwikkelingen rondom de Drafbaan en de besluitvorming over het Stadspark. Wie wij zijn en waarom we deze actiegroep hebben opgericht kun je lezen op de pagina “Wie zijn wij”. Wil je contact met ons, ga dan naar de pagina “Contact en Credits“. Het laatste nieuws over het park in kranten en nieuwssites vind je op “Nieuws uit de media“

Op 2 juni werd in de gemeenteraad het laatste debat over de toekomst van de Drafbaan en het Stadspark gevoerd met aansluitend de stemming.

De oppositie zat er klaar voor en had heel wat moties ingediend die ervoor konden zorgen dat de plannen van het college niet door zouden gaan of op zijn minst dat de pijn verzacht zou worden. Maar zoals – helaas – te verwachten viel, hielden coalitiepartijen Groen Links, PvdA, D66 en Christenunie hun poot stijf en steunden zij het college in alles, ook al hadden diverse oppositieleden het woord “incompetentie” genoemd, waarbij ze refereerden aan de warrige woordvoering van de wethouders. De Stadspartij had zelfs overwogen een niet-bestaande “motie van incompetentie” in te dienen

Hoe incompetent, tegenstrijdig in hun betoog of niet op de hoogte van de feiten de wethouders ook waren, de plannen van het college voor het definitief stoppen met de Drafsport in Groningen en het veranderen van het groene Stadspark in een pretpark waar plaats zal zijn voor rust én reuring en de biodiversiteit zal worden versterkt, kunnen gewoon doorgaan. Hoe die tegenstrijdige doelen te verenigen zijn is een vraag waar de nog op te richten “Stadsparkcommissie” zich nader over zal buigen. Gezien de ervaringen uit het verleden met de Klankbordgroep en de inspraak op de Herijkingsvisie hebben wij daar weinig vertrouwen in. Weliswaar hebben we zelf op het vormen van een Stadsparkcommissie aangedrongen, maar of die in de regie van de gemeente de opzet en het mandaat zal krijgen zoals het ons voor ogen staat, valt te betwijfelen. Maar wie weet slaagt de gemeente erin ons positief te verrassen?

Slechts één motie haalde het: die had te maken met de overlast. De gemeente moet elk jaar onderzoeken of er overlast plaatsvindt, en als dat zo is, voorstellen doen die ervoor kunnen zorgen dat er minder overlast is.

Dat is uiteindelijk het effect geweest van onze inspanningen: dat de overlast door evenementen eindelijk op de kaart staat. Niet eens dat deze nu al erkend wordt, immers, er moet eerst onderzoek naar worden gedaan, of om het in de woorden van de motie uit te drukken: “er moet een transparant monitoringsprogramma worden uitgevoerd op het effect van omwonenden door evenementen”, maar laten we niet al te negatief zijn, het woord overlast staat eindelijk op de kaart.

Wat ons betreft kan dat monitoringsprogramma op 28 augustus a.s. al beginnen, als de tweede editie van Hullabaloo op de Drafbaan plaatsvindt, ondanks het feit dat de Vereeniging van Volksvermaken ook dit jaar de viering van Bommen Berend bescheiden wil houden en geen grote publieksevenementen wil toestaan. Of zou daar geen publiek bij mogen komen?

Stadspark Natuurlijk! gaat zich beraden op wat we verder kunnen gaan doen nu we er niet in zijn geslaagd voldoende raadsleden ervan te overtuigen dat de plannen voor de Drafbaan en het Stadspark slecht zijn voor de natuur, de rust en de omwonenden. Even geduld dus, maar we blijven strijdbaar!

Welkom op de site van actiegroep Stadspark Natuurlijk! Op déze plek vind je ons blog met regelmatig een nieuw bericht over de ontwikkelingen rondom de Drafbaan en de besluitvorming over het Stadspark. Wie wij zijn en waarom we deze actiegroep hebben opgericht kun je lezen op de pagina “Wie zijn wij”. Wil je contact met ons, ga dan naar de pagina “Contact en Credits“. Het laatste nieuws over het park in kranten en nieuwssites vind je op “Nieuws uit de media“.

STADSPARK NATUURLIJK! IN ACTIE VOOR EEN SCHOON STADSPARK

Volgens het college van B&W kunnen de Stadjers het Stadspark onvoldoende vinden en zijn er evenementen en lollige voorzieningen nodig om mensen naar het park te lokken. Maar dat het park zonder deze publiekstrekkers geen mensen zou trekken, is aantoonbaar niet waar: het blijkt niet alleen uit de cijfers van een onderzoek dat de gemeente zelf heeft laten uitvoeren, het blijkt ook uit de grote hoeveelheden zwerfafval die er dagelijks in het Stadspark achterblijven als de bezoekers weer huiswaarts zijn gegaan.

Ondanks dat de medewerkers van de gemeente regelmatig langskomen om schoon te maken en op te ruimen, is het op mooie dagen dweilen met de kraan open.

Stadspark Natuurlijk! besloot de gemeente een handje te helpen. Op zaterdag 29 mei kwam er een veertigtal aanhangers van Stadspark Natuurlijk! in het park samen om de handen uit de mouwen steken. Voorzien van waarschuwingshesjes, afvalgrijpers en vuillniszakken die de gemeente via Groningen Schoon Dankzij Mij ter beschikking had gesteld, liepen we door het park, over grasvelden, langs paden en Concourslaan en doken we zelfs de bosjes in om alles wat daar van nature niet thuis hoort, op te ruimen. Op onderstaande foto’s valt te zien wat het “schatzoeken” zoal heeft opgeleverd.

We lieten een mooi schoon park achter. Maar de volgende ochtend was alweer te zien dat er een nieuwe actie “Groningen VUIL Dankzij Mij” had plaatsgevonden. Hoezo weten Stadjers het Stadspark niet te vinden?

Foto’s met dank aan: Manon van der Meulen, Hilly Werff, Saskia Sterkman, Harrie Hartel, Sybrich Osinga, Marieke Duijvestyn, Jan Boter, Jan Hendrik van der Veen, Manon van der Meulen, Romina Juanita, Ankie Schmidt, Kora Oldert en Pieter de Vries

En last not but least: veel dank ook aan de organisatoren, Saskia Sterkman en Manon van der Meulen

Het besluitvormingstraject rond de plannen voor de Drafbaan en het Stadspark bereikte in maart de laatste fase, de inspraakronde, waarin de Stadjers hun reactie mochten geven op de Herijkingsvisie Stadspark. Ondanks de voor leken haast onleesbare Visie namen toch maar liefst 277 organisaties en individuele Stadjers de moeite hun mening te geven in een zienswijze. Die mening kwam in meerderheid neer op de wens de rust en de natuur in het Stadspark te behouden. Ook Stadspark Natuurlijk! stuurde een onderbouwde, kritische zienswijze op. Daarin spraken we onze zorgen uit over de plannen voor het Stadspark, we wezen op de strijdigheid met bepalingen in het bestemmingsplan en stelden vragen over vage, soms tegenstrijdige punten uit de Visie.

Een maand later publiceerde de gemeente het definitieve collegevoorstel voor de gemeenteraad, vergezeld van een 836 bladzijden tellend inspraakverslag waarin alle zienswijzen staan met commentaar van de gemeente.

Tot onze verbijstering was er nauwelijks verschil te zien tussen de concept Visie en het definitieve voorstel. In het inspraakverslag ging de gemeente niet inhoudelijk in op onze of andere zienswijzen, maar gaf slechts commentaar dat in de categorie dooddoeners valt, zoals ʻWe nemen het ter beoordeling mee’, of, in het geval van concrete vragen: ʻDit gaat slechts om een visie op hoofdlijnen’. Of er überhaupt wel met de ingediende zienswijzen rekening wordt gehouden, is volstrekt onduidelijk. Burgerparticipatie op zijn Gronings.

De inspraak op de Visie was voor de Stadjers de enige mogelijkheid om invloed te kunnen uitoefenen op wat er gaat gebeuren. Dat er zoveel reacties kwamen is een duidelijk signaal dat de burgerparticipatie in de aanvang van het project door de gemeente niet goed is uitgevoerd. De klankbordgroep, die hiervoor als adviesorgaan in het leven was geroepen, kon door de samenstelling, de zwijgplicht en de regie van de gemeente de plannen niet bijsturen naar wat de Stadjers zelf met het Stadspark willen. Met als resultaat dus 836 pagina’s verplicht leesvoer voor ambtenaren en politici.

Een college dat burgers serieus neemt, trekt uit de massale inspraakreacties de conclusie dat er nog heel wat gesleuteld moet worden aan de plannen en bezint zich. Het gaat serieus aan de slag om met inachtneming van de zienswijzen een nieuwe Visie op te stellen die beter aansluit bij wat de Stadjers willen. Zo niet dit college. In de raadsvergadering op 19-5 roemde wethouder Van der Schaaf de inspraak. Toch gaat het college gewoon door met het plan het Stadspark in een pretpark te veranderen, met als reden dat het Noorderplantsoen ontlast moet worden. Dat daarmee de mogelijkheid wordt geopend voor 24 geluidsdagen in het Stadsparkgebied, waardoor de leefbaarheid in 5 woonwijken door de geluids- en andere overlast zwaar wordt aangetast, vindt het college kennelijk geen bezwaar. Sterker nog, overlast van evenementen in het Stadspark wordt in de Visie zelfs glashard ontkend. Als de plannen doorgaan, wordt bovendien de natuur in het Stadspark gereduceerd tot decor en zal de rust er ver te zoeken zijn. En de Stadjers maken dan voor de zoveelste keer mee dat hun inspraakmogelijkheid een wassen neus is gebleken.

Het kan nog steeds anders. Wij roepen de raadsleden, vooral die van de coalitiepartijen, op hun taak als volksvertegenwoordiger serieus te nemen. De drukte in het Noorderplantsoen mag niet als argument worden gebruikt om een ander natuurgebied in de stad te vernielen en elders in de stad leefkwaliteit te verslechteren. Stel het college kritische vragen, dwing het inhoudelijk in te gaan op alle zienswijzen en neem pas een besluit over de plannen als de consequenties ervan helemaal duidelijk zijn. Dát is de taak van volksvertegenwoordigers: om het college namens de burgers te controleren en te corrigeren, ook al zijn het wethouders van je eigen partij.

Dat Stadjers voortaan eerder en serieuzer bij het besluitvormingsproces betrokken moeten worden vóórdat er vanuit vastomlijnde kaders een koers wordt uitgezet die niet meer bij te sturen is, staat buiten kijf.

Namens Stadspark Natuurlijk!,

Alfred Somsen, Manon van der Meulen, Marleen van der Wilk en Lucy Pijttersen

Dit artikel verscheen eerder als opiniestuk in het Dagblad van het Noorden op 25-5-2021

Rust in het park, reuring op de Drafbaan: een natuurlijke visie op het Stadspark

De toekomst van het Stadspark houdt de gemoederen aardig bezig. De gemeente heeft haar visie daarop verwoord in de vooringenomen collegebrief en de warrige, onsamenhangende nota Herijking Visie Stadspark. De laatste is een slordig in elkaar geflanste lappendeken van allerlei, elkaar deels tegensprekende visies, waarin het Stadspark vanuit verschillende kanten wordt belicht. Het valt niet mee om daar een lijn in te ontdekken en dat komt vooral omdat er geen overkoepelende visie aan ten grondslag ligt. De gemeente wil er van alles mogelijk maken, maar rust en drukte verdragen elkaar nu eenmaal niet, het is óf het een óf het ander. De indeling in zones die de gemeente daarvoor als “oplossing” aanbiedt, fungeert alleen op de tekentafel, maar in het echt lopen de lijnen door elkaar. Hoe je het wendt of keert, drukte en de herrie in de ene zone zullen onvermijdelijk invloed hebben op de natuur en de rust in de andere zone, ook al hebben die op de tekening een andere kleur gekregen. En dan hebben we het nog niet eens over de strijdigheid met het bestemmingsplan.

Het bestemmingsplan geeft de grenzen aan voor wat er in een bepaald deel van de stad wel en niet mag gebeuren. Daarbij wordt gekeken naar de belangen van álle betrokkenen, dus niet alleen die van plannenmakers, ondernemers of feestvierders, maar ook die van natuurliefhebbers en omwonenden. Het huidige bestemmingsplan schrijft voor dat het Stadspark minus de Drafbaan de bestemming “groen” heeft. Maar in de Herijking visie Stadspark staan veel punten die daarmee in strijd zijn. Wordt die zonder meer aangenomen, dan betekent dit dat er voor het Stadspark een locatieprofiel zal worden opgesteld dat met de huidige bestemming “groen” in strijd is. De consequentie daarvan is dat het bestemmingsplan moet worden aangepast. Stadspark Natuurlijk! vindt dat de bestemming “groen” leidend moet zijn, zodat aanpassing van het bestemmingsplan niet nodig is.

Daarom komen wij met een andere visie op het Stadspark, een natuurlijke visie, die rekening houdt met:

 a) de wensen van de vele bezoekers en omwonenden; b) het huidige bestemmingsplan; c) de natuurlijke waarde van het park zelf als groene oase van rust en stilte; d) behoud van de aantrekkingskracht van het gehele Stadspark, inclusief Drafbaan, voor álle Stadjers, of ze nu voor de rust of voor reuring komen.

Onze visie op het Stadspark is niet ingewikkeld of onleesbaar, en laat zich in 8 woorden samenvatten:

Rust in het park, reuring op de drafbaan.

Als de voorgestelde plannen in de Herijking Visie Stadspark en het inspreekverslag worden bekeken met dat motto in het achterhoofd, is het buitengewoon simpel om te besluiten of een voorgesteld plan kan worden gerealiseerd of niet. Alle plannen die zijn ingediend kunnen simpelweg worden beoordeeld volgens de maatstaven  “rust” of “reuring”. Activiteiten die met individuele recreatie te maken hebben, zoals wandelen, van de natuur genieten of in kleine groepjes sporten of picknicken, zijn rustig en kunnen in het Stadspark plaatsvinden, activiteiten die meer publiek op hetzelfde moment aantrekken, zoals een bioscoop, een tof restaurantje met livemuziek of een georganiseerde barbecue voor een grote groep kunnen op de Drafbaan plaatsvinden.

Daarmee blijven de rust en de natuur in het Stadspark gehandhaafd, hoeft het bestemmingsplan niet te worden aangepast en kan de Drafbaan buiten de grote evenementen om een zinvolle besteding krijgen terwijl de overlast van die drukkere activiteiten, zoals afval en parkeren van fietsen en scooters daar beter gemanaged kan worden.

Tot zover de Herijking Visie Stadspark. En dan nu de plannen voor de ontwikkeling van de drafbaan als evenemententerrein

De gemeente houdt vast aan de oorspronkelijke plannen om er een groot evenemententerrein van te maken voor evenementen tot maximaal 75.000 man publiek. Er wordt 1,6 miljoen voor begroot, maar over de omwonenden en de overlast wordt met geen woord gerept. Dat vinden wij als omwonenden onacceptabel! Er liggen 5 woonwijken rond het Stadspark waarin nog voortdurend wordt bijgebouwd (en in de hoogte, waar geluidsoverlast nog harder binnenkomt!). Bovendien komt er over enkele jaren een zesde woonwijk bij op het Suikerterrein. Hoe wil de gemeente de leefbaarheid in de wijken rondom het Stadspark garanderen? Kennelijk vindt de gemeente dat men in de woonwijken die overlast (die door de gemeente steevast wordt gebagatelliseerd, genegeerd of zelfs ontkend, maar door omwonenden zelf als ondraaglijk wordt omschreven en een reden voor verhuizing is) maar moet verdragen. Wij als omwonenden pikken die houding niet, het is een achterhaalde visie, die schreeuwt om herijking.

Omwonenden zijn niet tegen grote evenementen op de Drafbaan, maar tegen de OVERLAST van die evenementen.

Een professioneel evenemententerrein vraagt om een professionele oplossing tegen overlast. In de 1,6 miljoen die ervoor is uitgetrokken vinden we daar niets van terug. Wij als omwonenden eisen, behalve beter toezicht op het komende en gaande publiek langs de looproutes, ook oplossingen en voorzieningen die de zware geluidsoverlast tegengaan. Naast simpel toe te passen oplossingen als vervroeging eindtijd evenementen, toepassing van “slimme boxen” en verlaging van de maximaal toegestane decibels (A en C) moet er ook worden gedacht aan een fysieke voorziening. Wat te denken van een hoge en dikke geluidswal? Als je daar dan nog zonnepanelen op zet, levert dat ook nog eens groene energie op.

Dan is het evenemententerrein Drafbaan pas echt een groen evenemententerrein! Goed voor de evenementen, goed voor de omwonenden en goed voor het klimaat. Een win-win-win situatie!

Eindelijk, na twee keer uitstel, lijken de plannen voor het Stadspark in een beslissend stadium te zijn gekomen. De gemeente heeft de definitieve raadsvoorstellen geformuleerd en hoopt na het inspreek- en discussietraject in mei  op 2 juni goedkeuring van de gemeenteraad te krijgen, voor zowel de nieuwe Visie voor het Stadspark als voor de investeringsplannen voor de Drafbaan als groots en groen evenemententerrein.

In de inspraakronde voor de plannen voor het Stadspark waren er maar liefst 277 reacties van Stadjers gekomen. Deze zijn in te zien op de site van het Stadspark [klik door naar Wat gebeurt er met de reacties en klik daar op inspraakverslag] in een, schrik niet, aanvankelijk 719 pagina’s, maar nu zelfs 836 pagina’s tellend document. (Oorspronkelijk waren daarin niet alle binnengekomen zienswijzes opgenomen. O.a. het IVN en de Vleermuizenwerkgroep hebben extra moeite moeten doen om hun tijdig en volgens de regels ingestuurde Zienswijze eraan toegevoegd te krijgen. Stadspark Natuurlijk! heeft haar eigen reactie teruggevonden op nummer R 220. De bijlagen waarnaar gerefereerd wordt en die essentieel zijn, ontbreken echter.)

We waren benieuwd wat de gemeente van al die reacties vindt en welke worden overgenomen en welke niet. Maar daar lijkt nog geen beslissing over te zijn gevallen: de meeste suggesties worden gevolgd door commentaar dat in twee soorten onderverdeeld kan worden. Het eerste is: “Uw suggesties staan genoteerd en worden na vaststelling van de visie verder beoordeeld.” Het tweede is “We nemen kennis van uw standpunt”. In de bij de inspraakvisie behorende brief staat verder nog te lezen dat de gemeente er opzettelijk voor gekozen heeft om “geen dichtgetimmerde visie te maken.” We weten met andere woorden nog steeds niet welke koers er straks gevaren zal worden en kunnen alleen maar hopen dat de wens van vele reageerders is overgekomen, namelijk dat het park als groen natuur- en recreatiegebied behouden blijft en dat er geen faciliteiten of evenementen zullen komen die de natuurwaarde en de rust teniet zullen doen.

Wat betreft de Drafbaan lijken de plannen nauwelijks gewijzigd te zijn ten opzichte van september vorig jaar. Het budget is in vergelijking met de plannen is september ietsje verhoogd tot 1,6 miljoen. Maar dat beetje extra geld zal waarschijnlijk niet worden besteed aan een serieuze voorziening voor geluidsbeperking of voor structureel tegengaan van andere soorten overlast. In het promotiefilmpje dat de gemeente online heeft gezet zien we wethouder Chakor van Evenementen en Peter Sikkema van Spot Groningen wel uitgebreid reclame maken voor de Drafbaan als unieke en groene evenementenlocatie voor festivals tot 75.000 man publiek, maar horen we hen met geen woord spreken over overlast of omwonenden. En dat steekt ons. We hebben het afgelopen halfjaar veel moeite gedaan om in gesprek te komen met het college om te benadrukken hoeveel overlast grote én kleinere evenementen geven, maar uit niets blijkt dat die boodschap is overgekomen.

Wat wel uit het filmpje naar voren komt, is dat het college het erg belangrijk vindt dat het een groen evenemententerrein wordt, dat wil zeggen dat de evenementen zoveel mogelijk op groene stroom gaan draaien. Er is tenslotte sprake van een ernstige klimaatcrisis, en het is daarom goed dat daar ook in Groningen op wordt gelet.

Maar waar komt die groene stroom vandaan? Van windmolens die de omwonenden horendol maken met hun laagfrequente bromtonen? Van het enorme nieuwe zonnepark in de Lagelandpolder waar de nieuwe bewoners van Meerstad op uit gaan kijken? Of van de nog te plannen zonnepanelen bij Glimmen die het oude cultuurlandschap zullen vernielen? Van de manier waarop groene energie op dit moment in en rond Groningen wordt opgewekt, worden vooral de natuurlijke omgeving en de omwonenden de dupe. En van de massaal bezochte evenementen in het Stadspark zijn ook weer de natuur en de omwonenden de dupe.

Laten we eens van een ander perspectief uitgaan. Laten we een invulling aan de Drafbaan geven die wél rekening houdt met de omwonenden en de natuurlijke omgeving.

Wij doen hierbij het ultieme groene voorstel voor invulling van de Drafbaan, het allergroenste plan, dat bovendien gegarandeerd goed is voor de portemonnee van de stad: maak van de Drafbaan een zonnepark! De Drafbaan ligt er nu verlaten bij, het is een enorme lap grond zonder specifieke natuurwaarde, waar geen mens komt en die door bomen en struiken aan het oog onttrokken wordt. Wat is er tegen om die vol te zetten met zonnepanelen? Dankzij de groene wand zie je ze niet en de omwonenden horen ze niet. Hoeveel groene stroom zal dat niet gaan opleveren! De omringende natuur vaart er wel bij en de stad zet een grote stap richting klimaatneutraal werken. Wellicht kan het zonnepark bij Glimmen dan geschrapt worden en hoeven er in de Lagelandpolder minder panelen te komen dan nu is besloten.

Voor de grote openluchtconcerten zal dan een andere oplossing moeten worden gevonden. Dat dat laatste pijn zal gaan doen, snappen we, maar we moeten nu eenmaal serieus gaan werken aan de redding van de planeet en daar zullen we allemaal offers voor moeten brengen. Het is onredelijk en niet solidair om de lasten daarvan uitsluitend op omwonenden af te wentelen. Dus heren en dames politici en beleidsmakers: als de vergroening jullie werkelijk ernst is, kies dan niet voor een groen evenemententerrein, maar voor een zonnepark als invulling voor de Drafbaan. Dan gaat de Drafbaan in meerdere opzichten een zonnige toekomst tegemoet!

HET STADSPARK ALS GROENE OASE IS ESSENTIEEL VOOR WELZIJN STADJERS

Dat stadsparken veel worden bezocht door mensen die naar rust en ontspanning in de groene natuur zoeken, is voor velen een bekend gegeven. Dat ze dat doen omdat ze zich daardoor prettiger en gezonder gaan voelen is hun eigen ervaring, en wordt nu ook door diverse wetenschappelijke onderzoeken bevestigd, o.a. door een onderzoek uit 2020 door de universiteit van Wageningen en door een Amerikaans onderzoek uit 2021. Daaruit kwam onomstotelijk naar voren dat een verblijf in een groene, rustige omgeving met natuurlijke geluiden zoals zingende vogels en stromend water ontstressend werkt en bijdraagt aan de gezondheid.

Als Stadspark Natuurlijk! wilden we graag weten in hoeverre dat ook opgaat voor het Stadspark. Onder onze aanhangers hebben we een vragenlijst verspreid die o.a. ging over de frequentie en de redenen van het bezoek aan het Stadspark. Hieronder geven we de belangrijkste resultaten van deze inventarisatie weer.

Op de eerste vraag, hoe vaak men in het Stadspark kwam, antwoordde 73% dat ze er minstens 1 keer per week tot vrijwel dagelijks kwamen. 21% gaf aan dat ze er minstens 1 keer maand kwamen, de overige 6 % kwam er minder dan 1 keer per maand tot nooit.

Dat aantal sluit aardig aan bij het OiS-onderzoek uit 2018 dat de gemeente via het Stadspanel heeft laten houden, waaruit bleek dat slechts 10% van de Stadjers nooit in het Stadspark kwam.

Het Stadspark in Groningen is dus bij het overgrote deel van de bevolking bekend is en wordt er ook al dan niet regelmatig door bezocht. Dit in tegenspraak met wat de gemeente in de Herijking visie Stadspark beweert.

Voorts hebben we gevraagd wat het doel was van het bezoek aan het Stadspark. Dat konden uiteenlopende doelen zijn en het kwam ook voor dat respondenten aangaven dat ze het park om meer dan één reden bezochten. 84 % gaf aan dat men in het Stadspark kwam om te ontspannen, te sporten, te wandelen of van de natuur te genieten, 16 % gaf aan dat het doel een bezoek aan de kinderboerderij was of vanwege een fietstocht, waarbij het Stadspark, al dan niet met opzet, op de route lag.

De grote meerderheid van de respondenten bezoekt het Stadspark dus voor fysieke en/of mentale ontspanning.

Een bezoek aan het Stadspark draagt bij aan de fysieke en mentale gezondheid van de individuele Stadjer en zorgt daardoor voor verhoging van de leefkwaliteit van de bewoners.

We hebben onze aanhangers ook gevraagd hoe men het Stadspark beschouwde, als een natuurgebied, een recreatiegebied, een evenemententerrein of nog anders. 60% antwoordde dat men het Stadspark als een mengeling van natuur- en recreatiegebied zag; 16% beschouwt het park vooral als een natuurgebied, 11% in de eerste plaats als een recreatiegebied. De optie evenemententerrein wordt door niemand als eerste voorkeur genoemd, tenzij het om de Drafbaan gaat, en dan nog met het commentaar “met mate” of “slechts een paar keer per jaar”. Het Bevrijdingsfestival wordt hierbij als enige positieve uitzondering genoemd. 13% gaf uiteenlopende andere typeringen aan, waarbij de typering sportterrein het meest werd genoemd. Ook termen als “groene oase” en “groene long” komen een aantal keren voor.

Onze conclusie is dat het Stadspark wordt beschouwd als een natuur- en recreatiegebied waar men naartoe gaat voor individuele recreatie of ontspanning.

Uit deze inventarisatie blijkt, net als uit het OiS-onderzoek uit 2018, dat het Stadspark genoegzaam bekend is bij de Stadjers en bijdraagt aan hun fysieke en mentale gezondheid. Dat laatste aspect komt dus overeen met de conclusies van het onderzoek van de Wageningse Universiteit uit 2020, dat parken bijdragen aan het welzijn van stadsbewoners, en met de bevindingen uit het Amerikaanse onderzoek uit 2021 waarin gepleit wordt voor meer aandacht voor geluidsarme, groene plekken in de stad, om daarmee de gezondheid van de bewoners te kunnen bevorderen.

In dat laatste onderzoek concludeert men dat er sterk bewijs is voor de stelling dat natuurgeluiden ons laten ontspannen en daardoor onze gezondheid verbeteren. Het horen van fluitende vogels maakt mensen minder opgejaagd en gestrest, wat weer kan leiden tot een lagere bloeddruk en rustiger hartslag. De onderzoekers pleiten voor betere bescherming van soundscapes (geluidslandschappen) in de vrije natuur en in stadsparken.

In het Wageningse onderzoek staat dat “stadsparken belangrijk [zijn] voor het mentale welzijn. Uit ander onderzoek is immers bekend dat hoe vaak men een groengebied bezoekt er ook toe doet: hoe vaker, hoe blijvender het effect van het groen op het welzijn van de burgers. Aangezien voor het overgrote deel van de Nederlandse bevolking het stadspark het meest nabijgelegen, en daardoor veelal het vaakst bezochte, groengebiedstype is, is het blijvende effect van parken groot”.

Dat het Stadspark door haar specifieke soundscape van natuurgeluiden zoals zingende vogels bijdraagt aan het fysieke en mentale welzijn van de Stadjers zou door de gemeente erkend moeten worden als de belangrijkste functie van het Stadspark. Harde muziek en druk bezochte evenementen met geluidsversterking zorgen niet alleen voor natuurverstoring, maar vormen ook een bedreiging voor de rustgevende werking van het park. Dat de gemeente in de Herijking Visie Stadspark prioriteit lijkt te geven aan de amusementswaarde van het park is een verkeerde beslissing, die ten koste gaat van het fysieke en mentale welzijn van de bewoners.

Het onderzoek van de Wageningse Universiteit waarnaar verwezen wordt is te vinden via de site van Nature Today. De link naar het Amerikaanse onderzoek vind je op de site van het tijdschrift PNAS.

GEFRAMED BEELD VAN STADSPARK ALS UITGESTORVEN RECREATIEGEBIED KENMERKT HERIJKINGSVISIE STADSPARK

Afgelopen week presenteerde de gemeente het concept voor de herijkingsvisie Stadspark, getiteld Stadspark, park voor de stad. Volgens deze herijkingsvisie weten de Stadjers het park onvoldoende te vinden.

Dat het park bij de Stadjers niet bekend zou zijn werd meteen al gelogenstraft, toen vorig weekend het lentezonnetje scheen en grote aantallen Stadjers het Stadspark bezochten en nadat er de week ervoor ook al volop op de vijvers werd geschaatst. Stadspark Natuurlijk! las de herijkingsvisie en zette niet alleen vraagtekens bij deze framing van het park, maar ook bij de voorstellen die de gemeente doet om het park in de toekomst “aantrekkelijker” te maken.

De eerste indruk van de herijkingsvisie is die van een slordige lappendeken van allerlei ideeën en suggesties over het Stadspark. Het is erg moeilijk er een lijn in te ontdekken. Aan de ene kant worden er merkwaardige, concrete voorstellen gedaan (“openluchtbioscoop op het voormalige basketbalterrein”), aan de andere kant is deze herijkingsvisie uiterst vaag over een van de belangrijkste onderdelen van het Stadspark, de invulling van de Drafbaan. Dat valt onder een andere besluitvormingsprocedure en is dan ook een losstaand proces, maar getuige de vele uiteenlopende suggesties die er in déze herijkingsvisie vermeld worden – openstelling buiten de evenementen om voor individuele recreatie (“vliegeren”), aanleg van een wandelterrein, maar ook van een parkeerterrein en horeca, een hotel en een congrescentrum – lijkt het erop dat de gemeente nog geen idee heeft wat ze buiten de evenementen om met de Drafbaan wil. Voor de rest van het Stadspark worden er luchtkastelen gebouwd van vage ideeën, zoals een Stadsstrand terwijl men nog geen goed beeld heeft van de waterkwaliteit, en men zwijgt over concrete problemen als zwerfafval en overlast in een natuurgebied. Men heeft het vooral over het enthousiasmeren van nieuwe bezoekers, maar over de behoeften van de huidige recreanten en het beter betrekken van omwonenden bij het Stadspark geen woord. Als men het over sport heeft, dan wordt alleen sporten in groeps- of verenigingsverband genoemd. Dat hondenuitlaters, wandelaars en hardlopers op individuele basis in het park in de frisse lucht kunnen bewegen en op die manier gezond bezig zijn, wordt niet als positief aspect vermeld, laat staan dat er voorstellen worden gedaan om deze individuele sportieve recreatie te ondersteunen en te stimuleren. Het tekent de vooringenomenheid waarmee deze herijkingsvisie is opgesteld, alsof een park voor de stad alleen waarde heeft als er massale publieke belangstelling komt. O.i. is deze visie nog niet rijp voor besluitvorming.

Daarbij speelt een ander aspect mee: over de negatieve gevolgen van evenementen in het park, in de vorm van geluidsoverlast, verstoring van de natuur, verkeersproblematiek, zwerfafval en het managen van dronken of stonede bezoekers wordt niet gesproken. Op onze vragen erover verwijst de gemeente naar het Strategisch Evenementenbeleid, dat in de zomer wordt behandeld.

Met andere woorden: men wil met deze herijkingsvisie Stadspark een besluit nemen over een op onderdelen uiterst vage invulling, terwijl de voorwaarden daarvoor nog niet vaststaan. O.i. is het beter besluitvorming over de herijkingsvisie Stadspark uit te stellen tot na de besluitvorming over het Strategisch Evenementenbeleid. Want ook al staat er dat men in het park alleen evenementen wil toestaan die “kleinschalig en gemoedelijk van aard zijn, en daardoor geen noemenswaardige belasting voor de omgeving vormen”, het is wel van belang om te weten wat daar dan precies onder wordt verstaan. Zo vinden wij het opmerkelijk dat een festival als Rapalje, in het verleden toch altijd goed voor twee geluidsdagen met 8- tot 10.000 bezoekers en een hele week afsluiting van een flink stuk park, in deze herijkingsvisie wordt omschreven als een activiteit “met geringe impact op de omgeving”.
Stadspark Natuurlijk! heeft de stellige indruk dat deze visie is opgesteld vanuit een geframed beeld van het Stadspark als uitgestorven gebied waar behalve hondenuitlaters en hardlopers geen mens komt. Dat beeld klopte in 2018 al niet toen wethouder Van der Schaaf in het Stadsparkpaviljoen de plannen lanceerde voor meer reuring in het Stadspark, en nu, in coronatijd, klopt het helemaal niet meer. Ook in 2018 al was het park op zonnige dagen en met name in het weekend een plek die de Stadjers in groten getale wisten te vinden, wat voor een gezellige drukte zorgde die door sommige dagelijkse bezoekers zelfs al te druk werd gevonden. En nu in coronatijd kan het park eigenlijk op geen enkel tijdstip meer uitgestorven worden genoemd. Altijd zijn er wel Stadjers te vinden – ook jonge Stadjers, zoals studenten – die er wandelen, sporten, spelletjes doen of in kleine groepjes chillen, precies die dingen die B&W voor zich zien als ze het hebben over de invulling van de Drafbaan buiten de evenementen om.

Volgens de inventarisering van Stadspark Natuurlijk! onder haar aanhang beschouwen de meeste respondenten het parkgedeelte van het Stadspark als een natuurgebied dat plaats kan bieden aan bescheiden recreatie, maar dat beslist niet gebruikt mag worden als evenemententerrein. Ook geven de respondenten aan dat de overlast door evenementen door de gemeente zwaar wordt onderschat. Stadspark Natuurlijk! is dan ook van mening dat er in het huidige Stadspark geen extra publieksevenementen hoeven te komen, maar dat men die nieuwe initiatieven beter kan bewaren voor invulling op de Drafbaan, die als hoogwaardig “groen” evenemententerrein ontwikkeld moet worden. Daarmee kan een nieuwe groep bezoekers aangetrokken worden en kunnen ook nieuwe horecavoorzieningen op een aantrekkelijke plek komen, die goed te managen is wat betreft de negatieve aspecten van grote bezoekersaantallen, zoals zwerfafval, wild geparkeerde fietsen en scooters, natuurverstoring en vandalisme door dronken bezoekers.

Ten slotte vinden we het bijzonder dat er door de Klankbordgroep om cultuurhistorische redenen concrete voorstellen worden gedaan voor het weghalen van de lage begroeiing langs de Verzetsstrijderslaan in Laanhuizen, zónder daar met de bewoners van deze straat zelf over in contact te zijn getreden. Het roept de vraag op hoe representatief de Klankbordgroep – die geheimhoudingsplicht had – is voor de omwonenden en recreanten.

De Herijkingsvisie Stadspark gaat de komende 4 weken een inspraakprocedure in. Op 8000 adressen rondom het Stadspark zal de gemeente een brief bezorgen waarin hiervoor aandacht wordt gevraagd. Zie ook de link die we op onze pagina “Agenda” hebben gezet. Stadspark Natuurlijk! zal zelf ook met een inspraakreactie komen.

Deze actiegroep is in oktober 2020 opgericht door omwonenden en bezoekers van het Stadspark. Wij willen tegenwicht bieden aan de voortvarende plannen die het college van Burgemeester en wethouders (B&W) heeft om van het groene, rustige Stadspark een lawaaierig evenementenpark te maken. Dat gebeurt weliswaar onder het motto ʻHet Stadspark is voor álle Stadjers’, maar als de plannen doorgaan, zal in het zomerseizoen de rust in het park vrijwel verdwenen zijn. Gewone bezoekers kunnen minder vaak van het park gebruikmaken omdat voor en tijdens evenementen bepaalde delen worden afgesloten en omwonenden kunnen geen weekend meer rustig in hun huis of tuin zitten. De twee brieven waarmee de voor de evenementen verantwoordelijke wethouder Chakor van Groen Links zich rechtstreeks tot de omwonenden heeft gericht, bevatten tegenstrijdige boodschappen. Aan de ene kant schrijft ze dat er niets zal veranderen, aan de andere kant wil B&W op de Drafbaan meer grootschalige evenementen met maximale geluidsbelasting (de zgn. geluidsdagen) mogelijk maken, waarvan in 4 gevallen de eindtijden om 02.00 uur ’s nachts mogen liggen, en wil men in de rest van het park nóg eens 12 extra geluidsdagen toestaan. Over de ligging van de Drafbaan te midden van woonwijken en groene natuur wordt niet gesproken. Over voorkoming of bestrijding van de huidige én de extra te verwachten overlast en over de gevolgen ervan voor de natuur van het Stadspark vrijwel geen woord.

Wat wil Stadspark Natuurlijk! bereiken?

We willen dat er in de plannen voor de Drafbaan en het Stadspark meer rekening wordt gehouden met omwonenden en reguliere bezoekers van het Stadspark. Ons streven is:

• Vermindering van het aantal geluidsdagen in het gehele Stadspark naar minder dan 12 en zeker geen uitbreiding; Evenementen met geluidsdagen alleen op de Drafbaan toestaan. Eindtijden van evenementen niet later dan 23.00 uur.

• Verlaging van het maximum toegestane aantal decibellen per evenement, ook wat betreft de overlast door het laagfrequente geluid (bastonen);

• Voorkoming en beperking van schade aan flora en fauna in het Stadspark;

• Luidruchtige evenementen mogen niet niet ten koste gaan van de gewone, kleinschalige recreatie in het Stadspark;

• Actief en voldoende toezicht tijdens en na evenementen ter voorkoming van zwerfafval, vandalisme en overlast in het park en de aangrenzende wijken.

• Betere klachtenafhandeling, betere bestrijding van geluids- en andere overlast; financiële onderbouwing voor het afdoende bestrijden van overlast in de evenementenbegroting; instelling van een onafhankelijk onderzoek naar overlast door evenementen.

• Instelling van een ʻStadsparkcommissie’, waarin omwonenden en natuurliefhebbers zitting hebben, die voor betere communicatie en meer transparantie moet zorgen aangaande activiteiten, evenementen en onderhoud van het park.

Wat heeft Stadspark Natuurlijk! tot nu toe gedaan?

• De wethouder via twee Open brieven opgeroepen meer rekening te houden met omwonenden en natuurliefhebbers.

• Contact gezocht met de media en de gemeenteraad; bij twee gemeenteraadsvergaderingen ingesproken en de politieke partijen aangeschreven met onze visie.

• Een begin gemaakt met een inventarisatie van klachten over overlast door evenementen en waardering van het Stadspark; de eerste resultaten daarvan zijn gepresenteerd aan gemeenteraadsleden op 25 november tijdens een locatiebezoek aan het Stadspark, om concreet te laten zien wat meer reuring in het park voor de omgeving betekent.

Wat zijn de resultaten tot nu toe?

• Bij de oppositiepartijen hebben we inmiddels redelijk wat gehoor gevonden, bij de coalitiepartijen (de meerderheid) is er nog heel wat te winnen. Des te opmerkelijker is dat de plannen regelrecht lijken in te gaan tegen de ideeën die er bij coalitiepartij GroenLinks heersen over de waarde van groen en natuur. En des te absurder dat Groen Links met drie wethouders het sterkst vertegenwoordigd is in het college van B&W. Veel mensen uit onze achterban die op GroenLinks hebben gestemd, zijn hier uitermate verbolgen over. Inmiddels heeft wethouder Chakor ons naar aanleiding van onze Open brieven uitgenodigd voor een rechtstreeks gesprek.
• aanvulling 11-2-2021: Dit gesprek heeft inmiddels op 11 februari plaatsgevonden. Een verslag ervan doen we in binnenkort in onze Nieuwsbrief. We kunnen alvast vermelden dat het college van B&W een zgn. “collegiaal college” is, dat wil zeggen dat het woord van de ene wethouder ook het woord van de andere is, en dat de verantwoordelijkheden van iedere afzonderlijke wethouder voor allemaal gelden. In onze flyer spraken we expliciet over verantwoordelijk wethouder Chakor van Groen Links, maar correcter is te schrijven dat het hier om het gezamenlijke beleid van het college van B&W gaat.

• Ondertussen staat de gemeente niet stil, als een stoomwals gaat men door met het ontwikkelen van de plannen, zonder daarbij rekening te houden met afwijkende meningen. Elders op deze site kun je op de pagina Besluitvorming over het Stadspark lezen hoe ingewikkeld het pad naar besluitvorming is. Maar de planning ervan is al helemaal rond: de gemeente wil het héle besluitvormingsproces over het Stadspark en de evenementen op de Drafbaan afsluiten met een stemming in de gemeenteraad op 31 maart!

Hoe kun jij Stadspark Natuurlijk! helpen?

Laat de gemeente weten wat jij vindt van de plannen met het Stadspark, die in de nota: Herijking Visie Stadspark, een park voor de stad staan geformuleerd. Formuleer je eventuele bezwaren in een Zienswijze en stuur die vóór 28 maart op aan de gemeente. Voor meer informatie, zie de link op de speciale website voor het Stadspark.

• Sluit je aan als sympathisant van Stadspark Natuurlijk! Dat kun je doen door contact op met ons op te nemen via het contactformulier elders op de site (pagina: Contact & credits).

• Help ons mee met het inventariseren van klachten door evenementen! Vraag op de contactpagina een vragenformulier aan, vul het in en stuur het naar ons op.

• Wil je actiever helpen, heb je tips of specifieke kennis die van pas kan komen? Meld het ons! We kunnen je hulp goed gebruiken!

Alleen door een zo groot mogelijke vuist te maken, kunnen we de politiek ervan overtuigen dat de plannen van het college van B&W niet goed zijn voor het Stadspark en de omwonenden. Meld je daarom aan als sympathisant!

Met strijdbare groet,

Marieke Duijvestijn, Manon van der Meulen, Lucy Pijttersen, Alfred Somsen, Rita Warmerdam en Marleen van der Wilk, namens:

Begin januari 2021 presenteert het college haar Meerjarenplannen Stadsontwikkeling voor de komende vier jaren. De koers die men daarbij heeft gekozen is verwoord in een bijlage met de fraaie titel “Leefkwaliteit verbindt alles wat we bedenken en doen”.

Stadspark Natuurlijk! nam deze bijlage door en ontdekte dat de gemeente het woord Leefkwaliteit nogal losjes gebruikt en niet per se in dezelfde betekenis als gewone Stadjers zouden denken.

We hebben de gemeenteraad dan ook een reactie gestuurd om de raadsleden op een drietal punten te wijzen die wij als omwonenden van het park eerder als een verslechtering dan een verbetering van de leefkwaliteit zien.

1.  Groen staat niet alleen voor meer bomen, maar ook voor de behoefte aan rust en stilte;

Uit het Meerjarenprogramma spreekt de ambitie om de leefbaarheid van de verschillende wijken te verbeteren en te waarborgen. Een belangrijke plaats daarvoor is ingeruimd voor het plan Vitamine Groen. Het achterliggende idee is “een basis te leggen voor een gemeente die steeds Groener, Gelukkiger en Gezonder wordt”. Als actiegroep hebben wij onze achterban, bestaande uit omwonenden en bezoekers van het Stadspark, een van de “groenste” gebieden van de stad, gevraagd wat men waardeert aan het park. Het antwoord daarop luidde vrijwel unaniem: behoefte aan rust en ontspanning in de groene natuur. Dat is echter in tegenspraak met de ambitie  “om van de drafbaan een landelijke evenementenlocatie van formaat te maken”. Openluchtevenementen, met name festivals met dance- en technomuziek, zorgen voor veel drukte, zwerfafval en geluidsoverlast. Dat staat haaks op de leefkwaliteit in de vorm van rust die een groen park kan bieden. Wij willen dat het college bij het realiseren van de ambitie om van Groningen een groenere, gelukkiger en gezondere stad te maken, er ook toe wordt verplicht zorg te dragen voor afdoende maatregelen om de rust te waarborgen, als aspect van Leefkwaliteit in met name groene gebieden.

2. Geluidsoverlast door evenementen zorgt voor vermindering van Leefkwaliteit.   

Geluidsoverlast als bedreiging voor leefkwaliteit wordt in deze bijlage wel genoemd, maar alleen in de context van verkeerslawaai. Dat ook geluidsoverlast door evenementen een groot probleem is, proberen bewoners van deze stad al jaren onder de aandacht te brengen, zonder veel succes. In de wijken rond het Noorderplantsoen verlaten bewoners als het even kan hun huis in de periode dat Noorderzon er plaatsvindt. In de wijken rond het Stadspark en het Suikerunieterrein klagen bewoners eveneens al jaren vruchteloos over de veelheid aan evenementen die er op 3 locaties in een straal van 1 vierkante kilometer plaatsvinden. Van spreiding van deze evenementen is nauwelijks sprake, in de zomer is er binnen deze straal vrijwel wekelijks sprake van een evenement met geluidsoverlast. Wij vinden het werkelijk stuitend dat de gemeente de geluidsoverlast door evenementen in deze bijlage niet eens benoemt, laat staan dat er maatregelen tegen worden aangekondigd. Onze leefkwaliteit heeft nu al ernstig te leiden van geluidsoverlast door evenementen, en dat zal in de toekomst alleen maar erger worden. Daarom willen wij dat de gemeente haar definitie van geluidsoverlast uitbreidt door daar ook geluidsoverlast door evenementen onder te laten vallen, waar ze gepaste maatregelen tegen moet nemen.

3. Het Stadspark heeft in het huidige bestemmingsplan de bestemming Groen.

In het Meerjarenprogramma staat over het Stadspark niets over de huidige kwaliteiten van het park, of over de eigenschappen die iets toevoegen aan de Leefkwaliteit van veel omwonenden en andere Stadjers. Niets over ecologisch belang en rust, wel over het “aantrekkelijker maken”, maar dan uitsluitend in de vorm van betere bereikbaarheid, commerciële mogelijkheden en evenementen. Van een groen college zou je toch anders verwachten!

Wij willen dat de gemeente haar vergaande plannen voor massale reuring in het Stadspark aanpast, zodat de bestemming Groen die het Stadspark volgens het huidige bestemmingsplan heeft, gehandhaafd blijft. Dit met het doel de leefkwaliteit van het park en omliggende wijken te waarborgen.

De Bijlage Leefkwaliteit verbindt alles wat we denken en doen is in te zien via deze link. (doorklikken met de pijltjes achter aan de zin)

Met veel tamtam werd donderdag 17 december bekend gemaakt dat Groningen gaat vergroenen. Vol trots presenteerde wethouder Chakor het plan Vitamine Groen, waarmee Groningen zichzelf wil kronen tot de groenste gemeente van Nederland. De komende 5 jaar wordt er 25 miljoen uitgegeven aan vergroening. In alle stadswijken komen meer bomen te staan, tot de Grote Markt aan toe. Voor elke boom die moet worden gekapt komt er een nieuwe terug, misschien niet op dezelfde plek, maar vervangen zal er worden. De stad zal groener kleuren dan ooit tevoren.

Het klinkt prachtig. Streven naar meer groen en meer parken in de stad is op zichzelf beschouwd lovenswaardig. Maar waarom wil je meer groen in een stad? Dat is de achterliggende vraag; het antwoord geeft meer inzicht in de materie en kan bepalend zijn voor het beleid.

Het Stadspark staat vol met bomen en is het grootste park van Groningen. Wat betekent het park voor mensen en waarom gaan ze ernaartoe? Dat hebben wij aan onze achterban gevraagd en het antwoord erop is vrijwel unaniem: behoefte aan rust en ontspanning in de groene natuur. Vitamine Groen is dus ook Vitamine Rust en Ontspanning.

Dat lijkt haaks te staan op een andere verantwoordelijkheid van de wethouder, namelijk als hoofd van het evenementenbeleid. In die hoedanigheid streeft de wethouder naar een mega-evenemententerrein op de Drafbaan en is ze van plan om het mogelijk te maken dat er ook in de rest van het Stadpark grootschalige evenementen kunnen plaatsvinden. Dankzij het decor van het park kun je die evenementen vast wel groen noemen, maar van rust en ontspanning zal dan geen sprake meer zijn.

Wat zou het mooi zijn als deze wethouder van GroenLinks aan haar groene achterban denkt door haar eigen invulling te geven aan het evenementenbeleid dat door haar voorgangers in gang is gezet. Hun was het zonder meer te doen om lucratieve grootschalige reuring in het park, die haaks staat op natuurbeleving en behoefte aan rust.

Wethouder Chakor kan haar eigen groene beleid geloofwaardiger maken door de drafbaan te bestempelen als de enige plek in het Stadspark waar evenementen mogen plaatsvinden. Van de investeringen die ervoor nodig zijn, zou ze een substantieel deel moeten reserveren voor geluidsbeperkende maatregelen en toezicht op de bezoekersstromen ter voorkoming van overlast door zwerfafval en vandalisme; ook zou ze een verlaging van de decibelnorm voor grootschalige evenementen moeten instellen.

Voor omwonenden blijft hun woonwijk dan een fijne plek om te wonen en – thuis – te werken. En op die manier weten de op vertier beluste Stadjers waar ze naartoe moeten, namelijk naar de drafbaan, en kunnen de bewoners die hun rust in de groene natuur zoeken terecht in de rest van het Stadspark. Zó blijft het Stadspark een fijne plek voor álle Stadjers.